Zamenhof dividiu o sistema básico para a formação dos nomes de países em Esperanto em duas partes. Na primeira parte o radical indica a pessoa e é necessário adicionar o sufixo -uj para formar o nome do país:
Sistema básico
homo | lando |
---|
-0 | -ujo |
ital-o | Ital-ujo |
franc-o | Franc-ujo |
german-o | German-ujo |
angl-o | Angl-ujo |
ĉin-o | Ĉin-ujo |
japan-o | Japan-ujo |
egipt-o | Egipt-ujo |
Na segunda parte, o radical indica o país e se adiciona o sufixo -an, para criar o nome da pessoa, que nasceu no país:
lando | homo |
---|
Brazil-o | brazil-ano |
Uson-o | uson-ano |
Kolombi-o | kolombi-ano |
Pakistan-o | pakistan-ano |
Indonezi-o | indonezi-ano |
Kenj-o | kenj-ano |
Sud-Afrik-o | sud-afrik-ano |
Uso de “lando”
Pode-se usar o final -lando, em vez do sufixo -uj. Observe:
homo | lando |
---|
-o | -lando (-ujo) |
pol-o | Pol-lando (Pol-ujo) |
svis-o | Svis-lando (Svis-ujo) |
skot-o | Skot-lando (Skot-ujo) |
finn-o | Finn-lando (Finn-ujo) |
dan-o | Dan-lando (Dan-ujo) |
Teoricamente poder-se-ia usar o final -lando em todos os nomes de países (por exemplo: German-lando, Sved-lando, etc.), mas, na prática, não é muito comum ouvir essa forma. Esses nomes pertencem à primeira parte do sistema, onde o radical indica a pessoa e é adicionado o final -lando para formar o nome do país. Agora vejamos os exemplos:
lando | homo |
---|
-o | -ano |
Irland-o | irland-ano |
Island-o | island-ano |
Nederland-o | nederland-ano |
Esses nomes pertencem à segunda parte do sistema, onde o radical indica o país e adiciona-se o sufixo -an para criar o nome da pessoa nascida nele. Nesses casos, -lando é parte essencial do radical, que não pode ser retirado.
O uso de “-ujo” e “-io”
homo | lando |
---|
-o | -io (-ujo) |
ital-o | Ital-io (-ujo) |
franc-o | Franc-io (-ujo) |
german-o | German-io (-ujo) |
angl-o | Angl-io (-ujo) |
ĉin-o | Ĉin-io (-ujo) |
japan-o | Japan-io (-ujo) |
egipt-o | Egipt-io (-ujo) |
Observe os exemplos abaixo:
homo | lando |
---|
-o | -ano |
Kolombi-o | kolombi-ano |
Ĉili-o | ĉili-ano |
Siri-o | siri-ano |
Indonezi-o | indonezi-ano |
Aŭstrali-o | aŭstrali-ano |
Niĝeri-o | niĝeri-ano |
Liberi-o | liberi-ano |
Esses exemplos pertencem à segunda parte do sistema. O radical indica o país e é necessário adicionar o final -ano para criar o nome da pessoa, que nasceu lá; -i não é parte do final. Ele faz parte do radical e não se pode retirá-lo. Nesses exemplos, -io não substitui o final -ujo. Não se pode dizer “Kolombujo”, “Ĉilujo”, etc.
Landoj kun -(i)stano
Em alguns nomes de países, por influência das línguas nacionais, muitas pessoas usam o final -stano ou -istano ao invés de -ujo. Esses nomes geralmente pertencem à “parte I” do sistema.
homo | lando |
---|
-o | -ujo / -(i)stano |
afgan-o | Afgan-ujo/Afgan-istano |
kazaĥ-o | Kazaĥ-ujo/Kazaĥ-stano |
kirgiz-o | Kirgiz-ujo/Kirgiz-istano |
kurd-o | Kurd-ujo/Kurd-istano |
taĝik-o | Taĝik-ujo/Taĝik-istano |
turkmen-o | Turkmenujo/Turkmen-istano |
uzbek-o | Uzbek-ujo/Uzbek-istano |
Mas há um nome de país, que pertence à “parte II” do sistema (porque não existe um povo “pakoj”). O final -istano é parte do radical e não pode ser retirado:
lando | homo |
---|
-o | -ano |
Pakistan-o | pakistan-ano |
Nota: A Academia de Esperanto aceita o uso de ambos os sufixos, -ujo e -io. Há uma lista, publicada pela Academia (resolução número 12, de 04/05/2009), apresentando o nome dos países em Esperanto.
Kontinentoj (Continentes)
Kontinento | Continente |
---|
Afriko | África |
Ameriko | América |
Antarkto | Antártida |
Azio | Ásia |
Eŭropo | Europa |
Oceanio | Oceania |
Nomoj de Landoj (Nome dos Países)
Eŭropo (Europa)
Lando (País) | Ĉefurbo (Capital) |
---|
Albanio | Tirano |
Andoro | Andoro Malnova |
Aŭstrio | Vieno |
Belgio | Bruselo |
Belorusio | Minsko |
Bosnio kaj Hercegovino | Sarajevo |
Bulgario | Sofio |
Ĉeĥio | Prago |
Danio | Kopenhago |
Estonio | Talino |
Finnlando | Helsinko |
Francio | Parizo |
Germanio | Berlino |
Grekio | Ateno |
Hispanio | Madrido |
Hungario | Budapeŝto |
Irlando | Dublino |
Islando | Rejkjaviko |
Italio | Romo |
Kipro | Nikozio |
Kroatio | Zagrebo |
Latvio | Rigo |
Litovio | Vilno |
Liĥtenŝtejno | Vaduzo |
Luksemburgo | Luksemburgo |
Malto | La-Valeto |
Makedonio | Skopjo |
Moldavio | Kiŝinevo |
Monako | Monako |
Montenegro | Podgoriĉo / Cetinjo |
Nederlando | Amsterdamo |
Norvegio | Oslo |
Pollando | Varsovio |
Portugalio | Lisbono |
Rumanio | Bukareŝto |
Rusio | Moskvo |
San-Marino | San-Marino |
Serbio | Beogrado |
Slovakio | Bratislavo |
Slovenio | Ljubljano |
Svedio | Stokholmo |
Svislando | Berno |
Turkio | Ankaro |
Ukrainio | Kievo |
Unuiĝinta Reĝlando aŭ Britio | Londono |
Teritorioj Dependantaj de Britio
Anglio | Londono |
Skotlando | Edinburgo |
Kimrio | Cardiff |
Nord-Irlando | Belfasto |
Teritorioj Dependantaj de Danio
Ferooj | Torhaveno |
Gronlando | Nuko |
Teritorioj Dependantaj de Francio
Gvadelupo | Bas-Tero |
Franca Gviano | Kajeno |
Majoto | Mamutĝo |
Martiniko | Fordefranco |
Nov-Kaledonio | Numeo |
Polinezio Franca | Papeto |
Reunio | Sankta Deniso |
Sankta Bartolomeo | Gustavia |
Sankta-Marteno | Marigo |
Sankta-Pjero kaj Mikelono | Sankta-Pjero |
(Francaj) Sudaj Teritorioj | Saint-Pierre, Reunio |
Valiso kaj Futuno | Mata-Uto |
Teritorioj Dependantaj de Hispanio
Kanarioj | La-Palmoj, Sankta-Cruzo |
Teritorioj Dependantaj de Portugalio
Teritorioj Dependantaj de Nederlando
Arubo | Oranjestado |
Kariba Nederlando | Bonaire |
Kuracao | Vilemstado |
Sent-Martino | Filipsburgo |
Teritorioj Dependantaj de Norvegio
Buvetinsulo | – |
Svalbardo kaj Jan-Majen-Insulo | Longjarurbo |
Krondependaĵoj de la Brita Monarkio
Aldernejo | Sankt-Ano |
Gernezejo | Sankt-Petro-Porto |
Hermo | – |
Ĵerzejo | Sankt-Heliero |
Manksinsulo | Duglaso |
Sarko | – |
Britaj Transmaraj Teritorioj
Akrotiro kaj Dekelio | Episkopo Kantonmento |
Angvilo | La-Valo |
Ascensiono | Ĝorĝtaŭno |
Bermudo | Hamiltono |
Brita Antarkta Teritorio | Rotero |
Brita Hindoceana Teritorio | Kampo Justico |
Britaj Virgulinsuloj | Rod-Taŭno |
Ĝibraltaro | Ĝibraltaro |
Falklandoj | Stanlejo |
Kejmanoj | Georgurbo |
Moncerato | Bradeso (eks. Plimuto) |
Pitkarna Insularo | Adamstaŭno |
Sankta Heleno | Ĵamestaŭno |
Sud-Georgio kaj Sud-Sandviĉinsuloj | Reĝo-Eduardo-Punkto |
Tristano-da-Kuno | Edinburgo de la Sep Oceanoj |
Turkoj kaj Kajkoj | Kokborno |
Ameriko (América)
Nordameriko (América do Norte), Sudameriko (América do Sul) e Centra Ameriko (América Central)
Lando (País) | Ĉefurbo (Capital) |
---|
Antigvo-Barbudo | Sankta Johano |
Argentino | Bonaero |
Bolivio | Lapaco / Sukro |
Bahamoj | Nasaŭo |
Barbado | Briĝurbo |
Belizo | Belmopano |
Brazilo | Braziljo |
Ĉilio | Santiago de Ĉilio |
Domingo | San-Domingo |
Dominiko | Roseo |
Ekvadoro | Kito |
Grenado | Sankta Georgo |
Gujano | Georgurbo |
Gvatemalo | Gvatemalurbo |
Haitio | Portoprinco |
Honduro | Tegucigalpo |
Jamajko | Kingstono |
Kanado | Otavo |
Kolombio | Bogoto |
Kostariko | San-Joseo |
Kubo | Havano |
Meksiko | Meksik-urbo |
Nikaragvo | Managvo |
Panamo | Panamurbo |
Paragvajo | Asunciono |
Peruo | Limo |
Salvadoro | San-Salvadoro |
Sankta Kristofo kaj Neviso | Basetero |
Sankta Lucio | Kastrizo |
Sankta Vincento kaj la Grenadinoj | Kingstaŭno |
Surinamo | Paramaribo |
Trinidado kaj Tobago | Portospeno |
Urugvajo | Montevideo |
Usono | Vaŝingtono |
Venezuelo | Karakaso |
Teritorioj Dependantaj de Usono
Gvamo | Agano |
Jonstonatolo | – |
Midvejinsuloj | – |
Nord-Marianoj | Saipano |
Puerto-Riko | San-Juano |
Usona Samoo | Pagopago |
Usonaj Virgulinsuloj | Ĉarlotamilio |
Vejkinsulo | – |
Azio (Ásia)
Lando (País) | Ĉefurbo (Capital) |
---|
Afganio | Kabulo |
Armenio | Erevano |
Azerbajĝano | Bakuo |
Bangladeŝo | Dako |
Barato | Nov-Delhio |
Barejno | Manamo |
Birmo (Mjanmao) | Najpidavo (Pjinmano) |
Brunejo | Bandar-SeriBegavano |
Butano | Timbuo |
Ĉinio | Pekino |
Emirlandoj (Unuiĝintaj Arabaj) | Abudabio |
Filipinoj | Manilo |
Indonezio | Ĝakarto |
Irako | Bagdado |
Irano | Tehrano |
Israelo | Jerusalemo |
Japanio | Tokio |
Jemeno | Sanao |
Jordanio | Amano |
Kataro | Daŭho |
Kamboĝo | Pnom-Peno |
Kartvelio | Tbiliso |
Kazaĥio | Astano |
Kirgizio | Biŝkeko |
Kuvajto | Kuvajtubo |
(Nord-)Koreio (Pop. Dem. Resp.) | Pjongjango |
(Sud-)Koreio (Respubliko de) | Seulo |
Laoso | Vjentjano |
Libano | Bejruto |
Malajzio | Kuala-Lumpuro |
Mongolio | Ulanbataro |
Nepalo | Katmando |
Omano | Maskato |
Pakistano | Islamabado |
Saŭda Arabio | Riado |
Singapuro | Singapuro |
Sirio | Damasko |
Srilanko | Kolombo |
Taĝikio | Duŝanbo |
Tajlando | Bankoko |
Timoro Orienta | Dilo |
Turkmenio | Aŝĥabado |
Uzbekio | Taŝkento |
Vjetnamio | Hanojo |
Teritorioj Dependantaj de Ĉinio
Honkongo | Kaŭluno |
Makao | Makao |
Oceanio (Oceania)
Lando (País) | Ĉefurbo (Capital) |
---|
Aŭstralio | Kanbero |
Fiĝio | Suvo |
Kiribato | Bairikio |
Nauro | Jareno |
Nov-Zelando | Velingtono |
Marŝaloj | Majuro |
(Federacio de) Mikronezio | Palikiro |
Palaŭo | Ngerelmudo (Melekeoko) |
Papuo-Nov-Gvineo | Port-Moresbo (Konedobuo) |
Salomonoj | Honiaro |
Samoo (Okcidenta) | Apio |
Tongo | Nukualofo |
Tuvalo | Funafutio |
Vanuatuo | Portvilao |
Teritorioj Dependantaj de Aŭstralio
Kokosinsuloj | Pulopanjango |
Herda kaj Makdonaldaj Insuloj | – |
Kristnaskinsulo | Setlemento |
Norfolkinsulo | Kingstono |
Teritorioj Dependantaj de Nov-Zelando
Kukinsuloj | Avaruo |
Niuo | Alofo |
Tokelao | Fakaofo |
Afriko (África)
Lando (País) | Ĉefurbo (Capital) |
---|
Alĝerio | Alĝero |
Angolo | Luando |
Bocvano | Gaberono |
Burkino | Vagaduguo |
Burundo | Buĵumburo |
Centr-Afrika Respubliko | Bango |
Ĉado | Nĝameno |
Ebur-Bordo | Jamasukro |
Egiptio | Kairo |
Eritreo | Asmero (Asmaro) |
Etiopio | Adis-Abebo |
Gabono | Liberurbo |
Gambio | Banĝulo |
Ganao | Akrao |
Gvineo (Konakria) | Konakrio |
Gvineo Bisaŭa | Bisaŭo |
Gvineo Ekvatora | Malabo |
Ĝibutio | Ĝibuto |
Kaboverdo | Prajo |
Kameruno | Jaundeo |
Komoroj | Moronio |
Kenjo | Najrobo |
Kongo (Respubliko Kongo) | Brazavilo |
Kongolando (Dem. Resp. Kongo) | Kinŝaso |
Lesoto | Maseruo |
Liberio | Monrovio |
Libio | Tripolo |
Madagaskaro | Antananarivo |
Malio | Bamako |
Malavio | Lilongvo |
Maldivoj | Maleo |
Maroko | Rabato |
Maŭricio | Port-Luizo |
Maŭritanio | Nuakŝoto |
Mozambiko | Maputo |
Namibio | Vindhuko |
Niĝerio | Abuĝo |
Niĝero | Niameo |
Ruando | Kigalio |
Sao-Tomeo kaj Principeo | Sao-Tomeo |
Sejŝeloj | Viktorio |
Senegalo | Dakaro |
Siera-Leono | Fritaŭno |
Somalio | Mogadiŝo |
Sud-Afriko | Pretorio, Bloemfontein kaj Kaburbo |
Sudano (Norda) | Ĥartumo |
Sudano Suda | Jubo |
Svazilando | Mbabano kaj Lobambo |
Tanzanio | Dodomao |
Togolando | Lomeo |
Tunizio | Tunizo |
Ugando | Kampalo |
Zambio | Lusako |
Zimbabvo | Hararo |
Teritorioj Dependantaj de Tanzanio
Aliaj Ŝtatoj, aŭ Partoj de Aliaj Ŝtatoj (Outros Estados)
Ŝtatoj kiuj estas ne anoj en la Unuiĝintaj Nacioj, aŭ kies statuso estas kontestita. Estados que não são membros da Organização das Nações Unidas, ou cujo estado é disputado.
Lando (País) | Ĉefurbo (Capital) |
---|
Abĥazio | Suĥumo |
Ĉednistrio | Tiraspolo |
Gagaŭzio | Komrato |
Kosovo | Priŝtino |
Naĥiĉevano | Naĥiĉevano |
Norda Kipro | Nikozio |
Palestino | Ramalaĥo |
Respubliko Montara Karabaĥo | Stepanakerto |
Saharo Okcidenta | Ajuno |
Sankta Monto Atos | Karieso |
Somalilando | Hargejso |
Sud-Osetio | Cĥinvalo |
Tajvano | Tajpeo |
Vatikano (Apostola Seĝo) | Vatikanurbo |
Unuiĝintaj Nacioj (Nações Unidas)
La oficiala listo estas ĉe (A lista oficial está em): un.org
Eŭropa Unio (União Europeia)
La oficiala listo estas ĉe (A lista oficial está em): europa.eu